گفت‌وگويي اختصاصي با دبير شوراي عالي حوزه‌هاي علميه، ابعاد شخصيتي و علمي رهبري معظم انقلاب
آيت الله محمد يزدي، رئيس جامعه مدرسين حوزه علميه قم، به اذعان اكثر قريب به اتفاق سياسيون برجسته كشور و علماي تراز اول حوزه علميه، از جمله كساني است كه از ديرباز با مقام معظم رهبري همراه بوده است؛ او مي گويد، «من از روزي كه آيت الله خامنه اي، امام جماعت يكي از مساجد شهر مشهد بود تا الآن كه ولي‌امر مسلمين مي‌باشد، آشنا هستم و اولين كسي بودم كه به صورت رسمي و از رسانه هاي عمومي مرجعيت مقام معظم رهبري را اعلام كردم؛ البته اين كار من در ابتداي امر، واكنش هاي بسيار زياد و متفاوتي را در سطح جامعه علمي و سياسي آن روز برانگيخت؛ اما كساني كه آن روز از من خرده مي گرفتند و ناراحت بودند كه چرا مرجعيت رهبر معظم انقلاب را اعلام كرده ام، امروز از علاقه مندان و ارادتمندان ايشان هستند»؛ او حتي از واكنش شخص مقام معظم رهبري هم پس از اين كارش نيز سخن مي گويد؛
در آستانه سفر مقام عظماي ولايت به شهر مقدس قم بر آن شديم تا در گفت‌وگويي اختصاصي با دبير شوراي عالي حوزه‌هاي علميه، ابعاد شخصيتي و علمي رهبري معظم انقلاب، تدابير معظم‌له در اداره نظام اسلامي و ... را مورد واكاوي قرار دهيم، آنچه در پي مي‌‌آيد حاصل اين گفت‌وگواست.
*شناخت شما از آيت الله العظمي خامنه اي، به چه زماني بر مي گردد؟
ايشان براي گذراندن دوره تحصيلي در برهه اي از زمان در قم حضور داشتند، و در درس امام راحل شركت مي كردند؛ البته من هم در همان درس امام راحل شركت مي كردم؛ اما در آن زمان با ايشان خيلي آشنا نبودم؛ چون در درس هاي خارج فقه، رسم حوزه هاي علميه بر اين است كه هر سه يا چهار نفر با هم، هم مباحثه و با يكديگر مأنوس هستند، تا به درجاتي برسند؛ و گروه ما با گروه ايشان تفاوت داشت؛ آشنايي بنده با ايشان به قبل از انقلاب ، بر مي گردد، من براي زيارت، به مشهد مقدس مشرف شده بودم؛ براي اولين بار در مسجدي كه ، جلسات وعظ و خطابه داشتند، و در حال بيان يك خطبه تاريخي براي اهداف انقلاب بودند؛ متوجه شدم كه جلسه، جلسه ويژه اي بود و طبعا تناسبات و علايق روحي ما ايجاب مي كرد كه به ايشان نزديك شويم؛ ايشان در آن زمان از شخصيت هاي علمي و انقلابي مشهد بودند در جريانات كشور نيز نقش داشتند؛ بنابر اين جواب اين سؤال كه از چه زماني با ايشان آشنا شدم، اين است كه من از روزي كه ، امام جماعت يكي از مساجد شهر مشهد بود تا الآن كه به عنوان رهبر، نظام اسلامي را اداره مي‌كنند، آشنا هستم؛ و اين نعمت خدا براي من است و اميدوارم همين نعمت تا آخر زندگي با من باشد.
* آيا بعد از آن سخنراني ايشان در مشهد كه سرآغاز آشنايي تان بود، مشكلي از سوي رژيم شاه، براي آقا، به وجود نيامد؟
در دوره اي، بسياري از افراد به نقاط مختلف تبعيد شدند، كه مقام معظم رهبري هم، به ايرانشهر تبعيد شدند؛ با وجود آن كه در ايرانشهر شيعه و سني وجود داشت، اما ايشان، با كلام شيواي خود، نفوذي ايجاد كرده بودند كه بركات آن به وضوح ديده مي شد.
*روابط شما در دوران پس از انقلاب با مقام معظم رهبري، چگونه ادامه پيدا كرد؟
در دوره هايي مانند اوايل انقلاب، معمولا نام افرادي كه در جريان انقلاب قرار داشتند، برده مي شد؛ ما هم سعي مي كرديم با مقام معظم رهبري آشناتر و به ايشان نزديك تر شويم، تا بتوانيم علاوه بر استفاده از شخصيت معظم‌له، به نوبه خود با ايشان، همراهي داشته باشيم. در دوره رياست جمهوري آقا، من به تدريج با فضائل اخلاقي، شخصيتي و علمي ايشان بيشتر آشنا شدم؛ گاهي دفترشان رفت و آمد داشتيم، تا اين كه جريان بازنگري قانون اساسي پيش آمد؛ حضرت امام(ره) دستور بازنگري قانون اساسي را صادر كردند؛ و نام من هم در نوشته حضرت امام(ره) آمده بود كه بايد در اين بازنگري باشيم؛ رياست آن هم با رئيس جمهور وقت يعني حضرت آيت الله خامنه اي بود، و جناب آقاي هاشمي هم نائب رئيس بودند؛ در اولين جلسه، من به همراه آقاي دكتر حبيبي، به عنوان منشي انتخاب شديم؛ اولين كاري كه بايد انجام مي شد، تهيه آيين نامه بود، من به همراه آقاي حبيبي آن را تهيه كرديم؛ كم كم دوران كسالت حضرت امام(ره) پيش آمد و به همين دليل رفت و آمد هاي مقام معظم رهبري و آقاي هاشمي به بيت امام(ره)، بيشتر شد، و از همين رو بود كه رياست جلسه را به من مي سپردند؛ براي اداره اين جلسات لازم بود كه بيشتر از قبل با دفتر ايشان ارتباط داشته باشيم؛ در همين رفت و آمدها بود كه با روحيات، خلوص رفتاري و شخصيت والاي علمي ايشان بيشتر از قبل آشنا شدم، و اين را دريافتم كه در روحيه ايشان هوي و هوس نيست.
*آيا ايشان در طول دوران رياست جمهوري خود، بحث هاي طلبگي هم داشتند؟
بله با اين كه ايشان رئيس جمهور بودند و مسئوليت شان سنگين بود، در يك مقطع زماني به بنده گفتند كه من هميشه يك بحث طلبگي و آخوندي داشتم، و الآن هم مي خواهم كه چنين جلسه اي داشته باشيم؛ از من پرسيدند چه كساني، براي برگزاري چنين جلسات فقهي و علمي مناسب تر هستند، افرادي را براي برپايي اين جلسات طلبگي انتخاب كرديم؛ مكرراً از همان ابتدا، از ايشان شنيده ام كه گفته اند، «من هيچ گاه طلبگي و كار علمي را رها نكردم»؛ جالب است بدانيد اين جلسات علمي از آن زمان تا كنون، همچنان ادامه دارد.
*قدرت علمي مقام معظم رهبري را با وجود شركت در اين جلسات علمي كه تا كنون نيز ادامه دارد چگونه تبيين مي كنيد؟
در جريان همين جلسات بود بيشتر با توان علمي ايشان آشنا شدم؛ در مسائلي كه بحث و استدلالات و اثبات و نفي هايي كه مي شد، واقعا تبحر داشتند؛ شنيده ايد براي مجتهدين، علوم مختلفي از جمله ادبيات، رجال، درايه، تفسير، حديث و ... لازم است؛ زيرا اين ها، علومي هستند كه بايد در مقدمات اجتهاد باشد؛ از جمله مهمترين علوم، علم رجال است، معمولا در علم رجال كمتر كسي حالت تخصصي وجود دارد، مگر بعضي از شخصيت هايي كه كتاب هايي در اين زمينه نوشته اند؛ من در جريان همين جلسات علمي بود كه متوجه شدم، آقا، در اين رشته يعني علم رجال، در رديف متخصصين قرار گرفته اند؛ چون نام يك رجالي كه در سلسله حديث پيش مي آمد، مي ديديم كه خصوصيات آن شخصيت را با تمام جزئيات ذكر مي كردند؛ اصلا ايشان، يك دوره پژوهش و تحقيق كامل در مورد زمان ائمه(ع) و 14معصوم(ع)، يعني يك شرح كامل از پيامبر(ص) تا امام زمان(عج)، داشتند؛ چرا كه در اين دوره بود كه شرح حالات ائمه(ع) را نيز بررسي مي كردند؛ به رجال، حديث و روايت، مخصوصا در زمان صادقين(ع) هم آشنايي كاملي پيدا كردند و اين امتياز در حقيقت در ايشان ديده مي شد؛
*مي توان گفت، برگزاري همين جلسات مقدمه اي براي روشن تر شدن بعد علمي مقام معظم رهبري بود؟
طبعا علائم مسئله اجتهادي و علمي و مرجعيت، كه متكي به مباني تعيين شده است، براي مقام معظم رهبري در همين جلسات، برايم روشن تر شد؛ علت اين كه پس از رحلت امام خميني(ره) و رحلت بعضي از مراجع مطرح در قم، بنده مرجعيت را اعلام كردم، اين نكته بود كه بنده در طول اين فاصله زماني و جلساتي كه از زمان رياست جمهوري مقام معظم رهبري برگزار شد، به پايه علمي و قدرت استنباط و اجتهاد و در حقيقت بنيه اجتهادي و استدلالي ايشان و همچنين تسلط بر علوم مختلفي كه باعث اجتهاد است، پي بردم و ديدم، در رديف متخصصين قرار گرفته اند؛ به همين دليل وظيفه شرعي خودم ديدم، كه مرجعيت ايشان را اعلام كنم. فكر مي كنم اولين كسي كه مرجعيت مقام معظم رهبري را در رسانه هاي عمومي اعلام كرد، من بودم كه اين مهم را در خطبه هاي نماز جمعه تهران اعلام كردم.
*واكنش ها، پس از اعلام مرجعيت چگونه بود؟
بنده اين كار را در شرايطي كه بسياري از هم دوره اي ها و دوستان من مخالف آن بودند، صورت دادم؛ برخي همكاران و دوستان به من ايراد گرفتند و حتي با من دعوا كردند؛ جالب است بدانيد، كساني كه امروزه به موقعيت علمي و مرجعيت آقا سخت علاقه مند هستند، در آن روز به بنده ايراد مي گرفتند كه چرا مرجعيت مقام معظم رهبري را اعلام كردم.
*واكنش شخص مقام معظم رهبري نسبت به اعلام مرجعيت شان چه بود؟
ايشان به من گفتند: چون شما به من وابستگي داريد از اين به بعد صحيح نمي دانم ترويج مرا به عهده بگيريد و در مجامع عمومي از من تعريف كنيد و در يك كلام به بنده گفتند، من راضي نيستم؛ اين نشان از تواضع بسيار بالاي معظم‌له است؛ جالب است بدانيد كه ايشان درس خارجي را شروع كرده بودند، من تصميم گرفتم كه در آن كلاس شركت كنم؛ در دو يا سومين جلسه بود كه به من گفتند، شما چرا مي آييد؟ گفتم بالاخره درس است و من هم علاقه‌مندم شركت كنم؛ ايشان گفتند من راضي نيستم، شما نبايد بياييد، من را نهي كردند؛ فلسفه اين كار، بعد ها براي من روشن شد؛ آدم مي بيند كه بعضي ها دنبال اين هستند كه شاگردان شناخته شده و رساله‌اي دشته باشند، اما مقام معظم رهبري خطاب به من فرمودند كه راضي نيستم در كلاس درس من باشي و من را ترويج كني؛ مجموع اين عوامل، نشان از عمق خلوص و صفا و تواضع شان دارد، اين هم از جمله شرايط مرجعيت است؛ اين امر مصداق بارز ترك هوي و هوس و دوري از رياست و مقام است كه ايشان به معناي كامل كلمه، آن را به مرحله اجراء درآوردند.
*بعد علمي و دانش فقهي مقام معظم رهبري و همچنين مرجعيت ايشان را بيشتر تشريح كنيد؟
رتبه علمي يك مسئله است و مرجعيت رسمي مسئله ديگر؛ كم نيستند شخصيت هايي كه داراي مقامات برجسته علمي هستند، اين طور نيست كه هركس ملا شد، بتواند مرجع باشد و يا هركس مرجع هست، درجات علمي فوق العاده بالايي دارد؛ اين ها در حقيقت دو فصل حساب مي شوند؛ در باره شخصيت علمي آيت الله خامنه اي، همان طور كه خود ايشان گفته اند، هيچ گاه طلبگي و در راه علم بودن را كنار نگذاشتند؛ حتي در سمت رهبري كه مسئوليت سنگيني است، كار علمي ايشان مداوم بوده و اوقاتي را به مطالعه اختصاص داده‌اند؛ اين يكي از خصوصيات ايشان است؛ ممكن است گاهي، فردي كه به عنوان شخصيت علمي شناخته مي شود و واقعا هم عالم است وقتي وارد يك كار سياسي و اجتماعي مي شود، آهسته آهسته از نظر علمي ضعيف شود، بنيه علمي و حتي مباني و اصول را فراموش كند، اما مقام معظم رهبري، بر عكس اين دسته از افراد، با وجود قرار گرفتن در سمت بسيار مهم رهبري، از نظر علمي، روز به روز قوي تر شده اند و اين يك امتياز براي معظم له است؛ چرا كه هم در زماني كه پست مهم رياست جمهوري و هم زماني كه به سمت رهبري رسيدند اشتغال تحصيلي شان را فراموش نكرده و كنار نگذاشته اند؛
* با وجود مشغله‌هاي بسيار فراوان معظم له در اداره نظام اسلامي، چگونه كار علمي مداوم خود را دنبال مي كنند؟
بعضي خيال مي كنند كه ايشان چون مشغله رهبري دارند فرصت پرداختن به مباحث علمي را ندارند، در صورتي كه شخصيت‌هايي هستند كه در عين اشتغال به مسائل سياسي به دليل آوردن همان مسائل در كارهاي علمي، بنيه علمي شان قوي تر مي شود. براي نمونه مسئله اي در مورد «ديه» در دوراني كه رياست قوه قضائيه به عهده بنده بود، برايم پيش آمد كه در رساله عمليه همه مراجع عنوان شده بود؛ اما تا رسيديم به بحث اَنعام ثلاثه، مقام معظم رهبري به بنده گفتند، اين بحث را بياور در همان جلسات هفتگي ايشان در پاسخ به سؤالي كه داشتم گفتند، من تمام روايات در اين زمينه را بررسي كردم و به يك نكته هم رسيده ام؛ وقتي آن را به من اعلام كردند؛ گفتم فتواي شما هم همين است، فرمودند، بله همين است؛ با اين نظر شرعي بسياري از كارهاي قضايي ما تسهيل پيدا كرد؛ حتي ايشان در مورد همين فتوا كه به مشكلي براي ما در قوه قضائيه تبديل شده بود، به قم آمدند و با بسياري از مراجع، از جمله آيت‌الله العظمي گلپايگاني (ره) ديدار كردند و مشكل اين مسئله را حل كردند. از اين قبيل مسائل در فروعات مختلفي كه پيش آمده به ما نشان مي دهد كه پايه علمي مقام معظم رهبري، بسيار بالا و در درجه ممتاز قرار دارند.
*تدابير مقام معظم رهبري در مديريت حوادث را چگونه مي‌بينيد؟
در پاسخ به اين سؤال بايد ابتدا منظور از حوادث روشن شود؛ در متن قانون اساسي به عنوان يكي از شرايطي كه فقيه بايد داشته باشد تا خبرگان او را براي رهبري انتخاب كنند، همين مسئله قدرت مديريت امت اسلامي است،آيت الله خامنه اي نشان داده اند، آن را داشته و عملياتي كرده اند. مقصود از مديريت امت اسلامي از نظر ما، مديريت حوادث است كه باز منظور از حوادث، مسائل جزئي فقهي نيست، بلكه منظور چيزهايي است كه به كل امت و جامعه بر مي گردد و بايد مشكل جامعه را حل كند؛ امام معصوم(ع) يا امام زمان(عج) خودشان در زمان غيبت، ارجاع داده‌اند كه در حوادث به فقيه واجدالشرايط رجوع كنيد، مقصود حوادثي است كه تصميم گيري در رابطه با آن، نفع يا ضررش به همه امت مي رسد؛ خوشبختانه در طول 20 سال رهبري آقا، با وجود آن كه به اندازه 100 سال حادثه براي كشور پيش آمد، اما مديريت ايشان بعد از دوران امام راحل در حوادث بي نظير است، يعني كمتر كسي است كه مي تواند در تصميم گيري ها، همانند ايشان، هم سرعت و هم دقت داشته باشد و علاوه بر آن اصول را در تصميم گيري رعايت كند.
* حوادث دوران امام (ره) و مقام معظم رهبري، چه تفاوت‌هايي با هم دارند؟ همچنين اشاره‌اي به شاخصه‌ها تصميم گيري ايشان، بفرماييد؟
در زمان امام (ره) حوادث مهمي وجود داشت، شايد سخت ترين حادثه براي ايشان، جنگ تحميلي بود كه مسئوليت سنگين آن را، به عهده بزرگواراني، در درجه اول آيت الله خامنه اي و بعد جناب آقاي هاشمي، گذاشتند و غير از جنگ حوادث ديگري مانند جريان بني صدر و ... به وجود آمد كه باز شاهد مديريت اصولي و صحيح امام راحل بوديم، اما حوادث زمان آيت الله خامنه‌اي مثل محاصره اقتصادي، فتنه اخير، احيانا بروز اختلافات در بين جمع هاي حساس كشور، مانند قواي سه گانه رخ مي دهد، ايشان وظيفه داشته و دارند كه طبق قانون اساسي اين مشكلات را رفع كند. در كل وقتي به حوادث دوران رهبري حضرت آيت الله خامنه اي نگاه مي كنيم، مي بينيم تصميم گيري معظم‌له در حل اين مشكلات، بسيار به جا بوده، مثلا عده‌اي در رابطه با آمريكا با رهبري گفت و گو مي كردند، اما ايشان مي گفتند؛ من هنوز نسبت به اين ها بي اعتمادم؛ نمونه اخيرش اوباما است كه با شعار تغيير آمد؛ خيلي ها اميدوار بودند كه رابطه با آمريكا برقرار شود، اما رهبر معظم انقلاب مي فرمودند؛ بايد صبر كرد تا ببينيم چه مي كنند؛ ايشان در رابطه با شعار تغيير اوباما تعبير بسيار زيبايي را به كار بردند و گفتند، «اگرچه اين ها يك دستكش مخملي در دست دارند، اما زير اين دستكش مخملي، مشت آهني دارند»؛ اين تعبير بسيار زيبا و فني است؛ يعني بعضي ها در گفت و گوي سياسي با نرم ترين كلمات حرف مي زنند، اما هدف شان چيز ديگري است. اين نكته مهمي است كه رهبري بايد اين قدرت را داشته باشد كه به عمق كلمات نرم دشمنان پي ببرد و فريب نخورد. مقام معظم رهبري در اين فراز و نشيب ها مانند تحريم هاي اقتصادي، فتنه اخير و از همه اين ها مهمتر مسئله انرژي هسته اي و يا در مسائلي از قبيل ايجاد اعتماد به نفس در جامعه و بين مسئولين نظام، كه امام راحل آن را دنبال مي نمودند، بيش از هر كس ديگري دنبال كردند و آن را در جامعه ايجاد نمودند.
* تدبير رهبر معظم انقلاب در مسئله انرژي هسته اي، چگونه بود؟
مسئله بسيار مهم انرژي هسته اي و موفقيت هاي كسب شده پيرامون آن، مستقيما زير نظر رهبري معظم انقلاب است؛ ايشان بارها خطاب به مسئولان گفته اند كه مي توانيد خودتان كشور را اداره كنيد، رشد كشور بستگي به رشد علم دارد و....، به خصوص در جريان انرژي هسته اي، ما به سمت سقوط و انقطاع مي رفتيم؛ اما ايشان در دوره اول 4ساله آقاي احمدي نژاد، فلسفه را برگرداندند؛ بقيه خيال مي كنند كه دولت اين كار را كرده، ولي من اينجا صريحا به شما مي گويم اصلا مسئله انرژي هسته اي، فقط زير نظر شخص رهبري بوده است، يعني شخص رهبري تصميمات اصلي را مي گرفتند.
* مديريت مقام معظم رهبري در صحنه‌هاي سياسي كشور را چگونه ارزيابي مي كنيد؟
تدبير ايشان در مسائل داخلي و مخصوصا جريان فتنه، كه تقريبا همه مردم در جريان آن هستند، تدبيري جامع، گويا و كامل بود كه در مقاطع مختلف، كشور و ملت را نجات داده است؛ به طور مثال در جلسه‌اي در خصوص فتنه اخير من خيلي ناراحت بودم و مي خواستم گريه كنم، اما آقا به من اميدواري دادند كه ناراحت نباش اين مسئله هم مي‌گذرد؛ يك شخصي همانند رهبر معظم انقلاب كه دراين سطح، مسئوليت امت اسلامي را دارد، من خيال مي كنم امام عصر(عج) ايشان را كمك مي‌كنند؛ البته من نمي گويم امام زمان(عج) به ايشان پيغام مي‌دهند و يا ايشان به محضر امام (عج) مي‌رسند، بلكه نمي‌گويم مي شود، امام زمان (عج) ايشان را تنها بگذارند، چرا؟؛ چون در برخي قضايا، كل امت و جامعه اسلامي در معرض خطر قرار مي‌گيرد و مقام معظم رهبري هم مسئوليت حفاظت از اين امت را دارد و اگر امام عصر(عج) ايشان را تنها بگذارد و در تصميم گيري اشتباه كند، جامعه اسلامي آسيب مي بينند؛ بنابر اين، عنايت خاص امام زمان(عج) را، من پشت سر همه تدبيرهاي مقام معظم رهبري مي بينم؛ به همين دليل هم گاهي ايشان به قم مي آيند و بر مي گردند، بدون اين كه كسي متوجه شود، به همين دليل معتقدم ايشان عالي ترين تدبير را در حوادث دارند، بعد از امام راحل يكي از ذخاير پرقيمتي كه خداوند براي اين امت و براي شرايط اين زمان ذخيره كرده است، آيت الله العظمي خامنه اي(حفظه الله) است كه ما وقتي محاسبه مي كنيم، اگر قرار بود كه در شرايط حساسي مانند امروز كس ديگري غير از ايشان، در مقام رهبري باشد، معلوم نبود چه بر سر كشور مي آمد.